Het onderzoek laat zien dat de technologische transitie in volle gang is. Ruim negentig procent van de medewerkers ziet als gevolg daarvan producten en processen veranderen. De veranderingen leiden volgens een grote meerderheid van de medewerkers niet tot het verdwijnen van banen. Taken gaan veranderen en er komen nieuwe functies bij. Ook denken ze dat de veranderingen impact hebben op de samenwerking en aansturing. Nu al merken twee op de drie medewerkers dat ze meer moeten samenwerken met andere afdelingen, klanten of leveranciers.

Uitdagender werk

Circa 85 procent van de medewerkers ziet digitalisering en robotisering als kans. Ze juichen de ontwikkelingen toe omdat ze vinden dat technologie het werk leuker en uitdagender maakt. Medewerkers maken zich wel zorgen over een hogere werkdruk en de toenemende complexiteit en zwaarte van het werk, vooral door de toenemende productiviteit en snelheid van werken. Ze voelen zich verantwoordelijk om bij te blijven in het vakgebied. Maar ze willen wél de ruimte krijgen om zich in brede zin te ontwikkelen en mee te groeien. Ook willen ze graag betrokken en geïnformeerd worden en inbreng kunnen geven. 

Meer lezen over Smart Working in de praktijk? 

Download het Smart Working Magazine

Medewerkers nieuwsgierig

Globaal zijn vier groepen medewerkers te onderscheiden, ongeacht leeftijd, opleidingsniveau of sector. Een kwart is te schetsen als 'ambassadeur': deze groep staat heel positief tegenover de technologische ontwikkelingen. Ruim veertig procent behoort tot de 'optimisten'. Zij signaleren meer kansen dan bedreigingen. Ze zijn nieuwsgierig naar de ontwikkelingen, maar zijn nog wel wat afwachtend. Bijna twintig procent behoort tot de 'volgers'. Zij zien kansen, maar zijn zich minder bewust van de verstrekkende impact die technologie zal hebben. Een kleine groep, zo’n 14 procent, behoort tot de 'sceptici'. Zij zien de technologische ontwikkelingen niet zitten of verwachten dat het werk saaier en minder leuk wordt. In deze groep zitten relatief wat meer medewerkers met een lager opleidingsniveau en een functie die een grotere kans maakt te worden geautomatiseerd.

"Robots heel gewoon"

"Een 'hoopgevend' onderzoek", zo betitelt prof. dr. Theo Camps, hoogleraar en programmadirecteur van TIAS, de onderzoeksresultaten. Camps was lid van de commissie die het onderzoek heeft begeleid. "De uitkomsten weerspiegelen dat technologische ontwikkeling in Nederland vanzelfsprekend is. Zaken als individuele robots en volledig geautomatiseerde fabrieken vinden we eigenlijk al heel gewoon. Medewerkers in de sector zijn gewend aan verandering, en hebben een grote bereidheid om zich verder te vernieuwen en te verbeteren."

“Door samen te werken in de keten en data te delen, bedienen we klanten beter.”

Innovatiespecialist, 48 jaar

Koers uitzetten

Bedrijven kunnen die bereidheid gebruiken om sneller tot productieverbeteringen te komen, oordeelt Camps. "Ik zie het onderzoek als aansporing voor medewerkers en management om bedrijven samen gericht verder te ontwikkelen. Daarbij is het belangrijk dat bedrijven een duidelijke koers uitzetten. Maar ook de dialoog aangaan met de mensen op de werkvloer over de impact van technologische veranderingen op het werk, functies en taken. Wanneer bedrijven helder aangeven wat de plannen zijn voor de toekomst, dan is het voor medewerkers gemakkelijker te bepalen welke kennis en vaardigheden zij moeten verwerven en hun opleidingsbudget daarvoor aan te spreken."

Nieuwe allianties

Door de technologische ontwikkelingen ziet Camps de professional op de werkvloer steeds belangrijker worden. "Alles draait om kennis en de professional heeft die in zich. Kennisdeling en samenwerking wordt almaar belangrijker om vraagstukken op te lossen, niet alleen binnen het bedrijf, maar ook daarbuiten. Dat vraagt om nieuwe samenwerkingsvormen en nieuwe allianties."

Ander leiderschap

Tegelijkertijd vereist dit een ander type leiderschap. "We hebben leiders nodig die gevoel voor 'high tech' weten te combineren met ‘high touch’, oftewel gevoel voor nieuwe techniek én voor mensen en menselijk gedrag. De professional op de werkvloer is steeds meer zelfsturend. Leidinggevenden moeten hun medewerkers niet controleren, maar vooral inspireren en faciliteren. Een strategie ontwikkelen en de organisatie in de gekozen richting sturen is hun belangrijkste taak. Dit vraagt een andere basishouding van leiding en medewerkers,  omdat op de werkvloer geëxperimenteerd zal worden met toepassingen van nieuwe technologie. Daarbij is het niet mogelijk alle omstandigheden te beheersen. Het is nodig te accepteren dat er iets fout kan gaan."

“Robots nemen routinematige werkzaamheden over. Dat maakt mijn werk leuker.”

Elektromonteur, 51 jaar

Voordelen voor bedrijven

Voor de overheid en kennisinstellingen ziet de hoogleraar een belangrijke rol weggelegd. "Het grootste deel van de technische bedrijven behoort tot het mkb. De overheid kan faciliteren dat bedrijven zich sneller ontwikkelen door nieuwe initiatieven meer ruimte te geven en het mkb te stimuleren gebruik te maken van beschikbare opleidingsgelden. Ook kan de overheid bedrijven steunen via bijvoorbeeld fiscaal of infrastructureel voordeel, bijvoorbeeld in de vorm van energienetten, datatransport en logistieke knooppunten. Verder kunnen kennisinstellingen een bijdrage leveren door kennis te concentreren rond specifieke vragen en thema’s van bedrijven. Daardoor wordt de impact van universiteiten en hogescholen groter."

• Medewerkers industrie: Laat de robots maar komen!